رابطه بین عوامل روان‌شناختی و اجتماعی در تعیین و شکل‌گیری روابط انسانی همواره یکی از مباحث مهم و موردتوجه در رشته‌های روان‌شناسی و اجتماعی بوده است. بخشش و هم وابستگی دو مفهوم مهم در روابط بین‌فردی هستند. یکی از عوامل کلیدی که در بررسی رابطه بین بخشش و هم وابستگی موردتوجه قرار می‌گیرد، شخصیت افراد است. افراد با شخصیت وابسته، به علت نیازهای عاطفی بیش‌تر و وابستگی شدیدتر به دیگران، ممکن است در روابطشان تفاوت‌هایی داشته باشند. درک عمیق‌تر از این ویژگی‌ها و رفتارها می‌تواند به ما در فهم بهتری از نقش آن‌ها در رابطه بین بخشش و هم وابستگی کمک کند. به‌طورکلی بخشش به معنای عدم مجازات یا انتقام گرفتن از شخصی است که به ما آسیب رسانده است. از سوی دیگر، هم وابستگی به معنای وابستگی عاطفی و روانی به شخص دیگر است. در این مقاله از وب‌سایت تسهیلگران به بررسی رابطه بین بخشش و هم وابستگی می‌پردازیم.
بخشش چیست؟
بخشش یک فرایند درون‌فردی و بین‌فردی پیچیده است که شامل تغییرات عاطفی و رفتاری می‌شود. از نظر رفتارشناسی، بخشش با تغییر نگرش و باورهای منفی نسبت به‌طرف مقابل همراه است. فردی که می‌بخشد، طرف مقابل را دیگر مقصر اصلی نمی‌داند و تلاش می‌کند رفتار او را درک کند. از نظر عاطفی بخشش با کاهش احساسات منفی مثل خشم، انزجار و افزایش احساسات مثبت مثل مهربانی و همدلی همراه است؛ اما از نظر رفتاری، فردی که می‌بخشد تمایلی به انتقام‌جویی و آسیب رساندن به‌طرف مقابل ندارد و ممکن است حتی رفتارهای حمایتی و کمک‌کننده‌ای نشان دهد.
به‌طورکلی بخشش یک فرایند پیچیده است که منجر به بازسازی رابطه با طرف مقابل و کاهش استرس و پریشانی ناشی از آسیب‌دیدگی می‌شود. رابطه بین بخشش و هم وابستگی نیز پیچیدگی‌های بسیاری دارد. بخشش هم بعد فردی دارد و هم بعد اجتماعی که می‌تواند به بهبود سلامت روان و روابط بین‌فردی و وابستگی عاطفی کمک کند.
رابطه بین بخشش و هم وابستگی؛ هم وابستگی چیست؟
هم وابستگی به معنای احساس نیاز و وابستگی عاطفی و روانی شدید فرد به شخص دیگر است. در رابطه بین بخشش و هم وابستگی برای تعریف هم وابستگی می‌توان گفت، هم وابستگی نوعی الگوی روابط بین‌فردی است که در آن فرد احساس نیاز مبرم و غیرقابل‌کنترلی به دیگری دارد تا از او حمایت عاطفی، توجه و تأیید دریافت کند. افراد هم وابسته هویت خود را در گرو رابطه با دیگری می‌بینند و برای احساس ارزشمندی، به تأیید و توجه مداوم شریک عاطفی وابسته هستند. آن‌ها همچنین از طردشدن و رهاشدن به‌شدت می‌ترسند.
عواملی مانند الگوهای ارتباطی ناکارآمد در خانواده، سبک دلبستگی ناایمن، طردشدن در کودکی، افسردگی و اضطراب و عدم اعتماد‌به‌نفس می‌توانند منجر به هم وابستگی شوند. در رابطه بین بخشش و هم وابستگی، فرد هم وابسته می‌تواند با مشکلاتی مانند کنترل بیش از حد، حسادت، درگیری‌های مکرر، استرس و اضطراب بالا و دشواری در جدایی و استقلال مواجه شود. برای بهبود هم وابستگی درمان‌های بسیاری مانند زوج‌درمانی، آموزش مهارت‌های ارتباطی و تنظیم هیجانی می‌توانند مؤثر باشند.
ویژگی‌های افراد با هم وابستگی بالا
افرادی که دارای شخصیت وابسته هستند، الگویی از وابستگی بیش از حد و غیرواقع‌بینانه به دیگران دارند. آن‌ها برای ایجاد احساس امنیت و خودارزشمندی نیاز مبرمی به تأیید و توجه مداوم از سوی دیگران و ترس عمیقی از طردشدن و تنها ماندن دارند. این افراد در اتکای بیش از حد به دیگران، تنظیم هیجانات، تصمیم‌گیری مستقل و برقراری روابط سالم با مشکل مواجه هستند. برخی از ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی افراد با هم وابستگی بالا عبارت‌اند از:
- وابستگی شدید و غیرواقع‌بینانه به دیگران
- نیاز به تأیید و تحسین مداوم
- ترس عمیق از رهاشدن و ازدست‌دادن روابط
- دشواری در تصمیم‌گیری به‌صورت مستقل
- فداکاری بیش از حد
- حسادت و کنترل‌گری
- اعتماد‌به‌نفس پایین
- احساس ضعف در توانایی‌های فردی
رابطه بین بخشش و هم وابستگی
باتوجه‌به رابطه بین بخشش و هم وابستگی، می‌توان نتیجه گرفت که هم وابستگی و بخشش دو مفهوم متضاد در روابط بین‌فردی هستند. هم وابستگی به معنای نیاز مبرم به دیگری برای ایجاد احساس امنیت و خودارزشمندی است؛ اما بخشش به معنای رهاکردن دیگری و کاهش وابستگی و دلبستگی نسبت به فرد است. به همین دلیل انتظار می‌رود بین این دو متغیر رابطه منفی وجود داشته باشد.
افرادی که هم وابستگی بالایی دارند، به دلیل نیاز مبرم به حفظ رابطه، اغلب قادر به بخشش واقعی و رهاکردن طرف مقابل نیستند. از طرف دیگر، بخشش می‌تواند با کاهش وابستگی و دلبستگی، زمینه را برای روابط سالم‌تر فراهم کند. افرادبا هم وابستگی بالا اغلب در بخشش‌کردن دیگران دچار مشکل هستند؛ زیرا بخشش به معنای کاهش وابستگی و کنترل بر طرف مقابل است که برای آن‌ها دشوار است. همچنین در رابطه بین بخشش و هم وابستگی، بخشش می‌تواند منجر به کاهش هم وابستگی شود؛ چرا که فرد پس از بخشش، دیگر نیازی به کنترل و تسلط بر طرف مقابل ندارد و وابستگی‌اش کاهش می‌یابد.
افراد با شخصیت وابسته ممکن است بخشش را ابزاری برای حفظ رابطه و جلب‌توجه طرف مقابل بدانند. در نتیجه‌بخشش آن‌ها سطحی و ناقص است. در رابطه بین بخشش و هم وابستگی، بخشش غیرشرطی و رهاکردن کامل طرف مقابل، برای افراد با هم وابستگی بالا بسیار دشوار است. پیشنهاد می‌کنیم مقاله رابطه با فرد هم وابسته – هم وابستگی در روابط را مطالعه کنید.
وابستگی عاطفی و تأثیر آن بر روابط بین فردی
وابستگی عاطفی به معنای نیاز شدید و غیرمنطقی فرد به دیگری برای ایجاد احساس رضایت و امنیت است. افرادی که وابستگی روانی و عاطفی بالایی دارند، هویت خود را در گرو رابطه با شریک زندگی می‌دانند و برای احساس خوب نسبت به خود به طور مداوم نیازمند تأیید و توجه او هستند.
وابستگی‌های عاطفی می‌تواند تأثیرات منفی بر روابط داشته باشد. از جمله منجر به کنترل بیش از حد شریک، حسادت، دلبستگی ناایمن، کاهش استقلال و خودمختاری، درگیری‌های مکرر و دشواری در بخشش و رهاکردن شریک شود. به‌طورکلی وابستگی عاطفی می‌تواند رضایت زناشویی را کاهش دهد. آگاهی از این الگوی ناسالم و تلاش برای افزایش استقلال و خودمختاری می‌تواند به بهبود روابط کمک کند.
جمع‌بندی
هم وابستگی به معنای وابستگی عاطفی و نیاز مبرم فرد به دیگری است. افراد با شخصیت وابسته برای ایجاد احساس ارزشمندی به تأیید و توجه مداوم نیاز دارند؛ اما بخشش به معنای رهاکردن طرف مقابل و کاهش وابستگی عاطفی است. باتوجه‌به رابطه بین بخشش و هم وابستگی، مطالعات نشان می‌دهند افراد وابسته به دلیل نیاز به حفظ رابطه، در بخشش واقعی مشکل دارند.
همچنین بخشش می‌تواند با کاهش وابستگی عاطفی، زمینه را برای روابط سالم‌تر فراهم کند. به‌طورکلی رابطه منفی‌بین این دو متغیر برقرار است. آگاهی از این الگوی ناسالم می‌تواند به بهبود روابط کمک کند. برای داشتن روابط بهتر و حل هم وابستگی پیشنهاد می‌کنیم کتاب صوتی هم وابستگی دیگر بس است را از فروشگاه تسهیلگران تهیه کنید و راهکارهای کاربردی آن را در زندگی و روابط خود به کار ببرید.
