پاکسازی بدن از مواد مخدر و الکلی که شخص مصرف کرده است یکی از دغدغه‌های مهم در هر جامعه‌ای است. مدیریت ایمن علائم ترک در زمان سم زدایی بدن از مواد مخدر، مهم‌ترین مسئله در زمان توقف مصرف ماده مخدر یا الکل توسط فرد است. طبق شرایط موجود هرکسی تجربه متفاوتی از سم‌زدایی دارد. باتوجه‌به نوع ماده مصرفی و مدت استفاده و اعتیاد به مخدر مصرفی، انتخاب روش های پاکسازی بدن از مواد مخدر و پیشرفت پروسه ترک اعتیاد می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد.
داروهای مورداستفاده در سم‌زدایی کمک می‌کند تا مصرف‌کنندگان مواد مخدر درحالی‌که مواد از بدن آن‌ها خارج می‌شود، کمتر دچار عوارض ترک شوند و این از مزایای سم زدایی با دارو زیر نظر کارشناس است. در ادامه مطلب از وب‌سایت تسهیلگران به بررسی اصول سم زدایی بدن از مواد مخدر و روش های پاکسازی فرد معتاد می‌پردازیم.
سم زدایی چیست؟
سم زدایی بدن از مواد مخدر، فرایندی است که به فرد اجازه می‌دهد تمام مواد مخدر و الکلی را از سیستم گردش خون خود پاک کند. همان‌طور که سم‌زدایی اتفاق می‌افتد، سطح مواد مخدر در جریان خون کاهش می‌یابد و اغلب باعث بروز علائم ترک می‌شود. علائم شدید ترک که با واکنش بدن نسبت به فقدان ماده مخدر در خونی که بدن به آن سازگار شده است رخ می‌دهد، می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد.
در برخی شرایط، این عوارض می‌توانند کشنده باشند که آشنایی با اصول درست انواع روش های پاکسازی بدن از مواد مخدر تحت‌نظر متخصص این عوارض به حداقل می‌رسد. ممکن است روزها یا ماه‌ها طول بکشد تا علائم ترک مخدر در اکثر افراد برطرف شود. قابل‌توجه است که طبق شرایط موجود، انتخاب روش های سم زدایی بدن از مواد مخدر بسیار مهم است.
طول مدت زمانی برای سم زدایی
طول زمان سم زدایی بدن از مواد مخدر می‌تواند بر اساس عوامل مختلف و شرایط خاص هر فرد متفاوت باشد. مدت‌زمان نتیجه ترک به عوامل مختلفی مثل نوع ماده‌ای که مصرف‌کننده به آن معتاد است، مدت‌زمان اعتیاد فرد به ماده مخدر، روش مصرف (استنشاق، سیگارکشیدن، تزریق یا بلعیدن)، مقدار ماده مصرفی، سابقه خانوادگی و شرایط پزشکی زمینه‌ای بستگی دارد. برای مثال، علائم ترک الکل ممکن است در عرض یک هفته کاهش یابد. ناگفته نماند که ترک ناگهانی پس از مصرف زیاد می تواند در طول هفته خطرات جدی برای سلامتی داشته باشد.
سایر مواد، مانند بنزودیازپین‌ها، ممکن است نیاز به زمان طولانی‌تری برای سم‌زدایی داشته باشند و حتی ممکن است دو هفته یا بیشتر طول بکشد. بااین‌حال، تقریباً در هر مورد، مدت زمانی که برای خارج‌کردن ماده مخدر از بدن نیاز است بسیار کمتر از زمانی است که صرف ایجاد تغییرات دائمی برای اطمینان از عدم عود مجدد اعتیاد در شخص می‌شود و این بسیار مهم است که در مدت‌زمان سم زدایی بدن از مواد مخدر محرک‌های اطراف را به طور مؤثر مدیریت کرد. استفاده از روش های نوین درمان اعتیاد امروزه طرفداران بیشتری دارند.
سم زدایی بدن از مواد مخدر؛ سم زدایی سریع و فوق سریع و خطرات
سم زدایی سریع یکی از روش های پاکسازی بدن از مواد مخدر است. سم‌زدایی سریع روشی برای حذف مواد از بدن فرد دارای اعتیاد است که سریع‌تر از سم‌زدایی معمولی است. طرفداران سم‌زدایی سریع می‌گویند این شیوه روشی سریع‌تر برای خارج‌کردن مواد سمی از بدن است و درعین‌حال از علائم دردناک ترک اجتناب می‌کند. سم زدایی سریع می‌تواند خطرناک و همچنین گران باشد. در سم‌زدایی سریع، فرد مبتلا به اختلال مصرف ماده مخدر با آرام‌بخش قوی بیهوش می‌شود و داروهایی که جایگزین مواد مخدر موجود در بدن هستند، تجویز می‌شود.
این روش در ابتدا برای افراد معتاد به مواد مخدر مانند هروئین و مسکن‌های مخدر به وجود آمد. خطرات سم‌زدایی سریع اغلب بیشتر از فواید آن است. عوارض سم‌زدایی سریع شامل حمله قلبی، پارانویا، دمای بدن بالا، عفونت حالت تهوع، استفراغ، خفگی و حتی مرگ است. برنامه‌های “سم‌زدایی فوق‌سریع” ممکن است چند ساعت طول بکشد. به گفته مؤسسه کلمن، تقریباً از هر ۵۰۰ نفر ۱ نفر در اثر سم زدایی فوق سریع جان خود را از دست می‌دهند. برنامه‌های سم زدایی بدن از مواد مخدر به صورت سریع و سنتی حدود ۲ تا ۳ روز زمان می برند و خطرات کمتری را نسبت به روش فوق سریع به همراه دارند؛ اما همچنان گران‌تر از روش سم‌زدایی معمولی هستند.
اکثر افرادی که سم‌زدایی سریع یا فوق‌سریع انجام می‌دهند، علائم ترک را هم دارند، البته با شدت کمتر. قابل ذکر است بیمارانی که سم‌زدایی سریع یا فوق‌سریع را انتخاب می‌کنند، به دلیل اینکه ممکن است در مراکز توانبخشی به صورت بستری یا سرپایی ادامه مراحل درمان ازجمله برنامه های پیشگیری از عود، شرایط سلامت روان حین ترک و ایجاد انگیزه و برنامه زندگی بعد از ترک را طی نکنند، احتمال برگشت و عود را در حد زیادی دارند.
بیشتر بخوانید: اعتیاد به کوکائین؛ مدت زمان سم زدایی کوکائین جهت ترک
آیا سم زدایی خانگی گزینه مناسبی است؟
در بدترین حالت، فرد درگیر به اعتیاد به‌تنهایی اقدام به سم‌زدایی می‌کند و تسلیم عوارض شدید و خطرناک ترک می‌شود و جان خود را به خطر می‌اندازد. در صورت زنده‌ماندن از این پروسه ترک ناشیانه به دلیل عوارض روحی و ذهنی بعد ترک، احتمال بازگشت به چرخه اعتیاد زیاد است. سم زدایی خانگی باعث می‌شود که کل چرخه دوباره شروع شود. یکی از بهترین راه‌ها برای شکستن این چرخه، درمان اصولی و سم زدایی بدن از مواد مخدر تحت‌نظر کارشناس است.
روش های کمک درمان تا چه میزان تاثیرگذار هستند؟
توانبخشی بستری و سرپایی می‌تواند به افراد معتاد کمک کند علاوه بر اینکه روند ترک را با درد کمتر در زمان کوتاه‌تر انجام دهند، روش‌های مقابله با محرک‌ها را بیاموزند و علائم ناخوشایند ذهنی و جسمی بعد از ترک را کنار بگذارند. یکی از بهترین مزایای سم زدایی در مراکز توانبخشی این است که احتمال عود بیماری اعتیاد را بعد از ترک به حداقل برسانند.
فرایند سم زدایی بدن از مواد مخدر چگونه است؟
برای ترک اعتیاد پزشک آشنا به روش های پاکسازی بدن از مواد مخدر به هر بیمار طبق شرایط فردی، برنامه شخصی داده می‌شود و فرایند ترک به بهترین نحو پیش می‌رود. این فرایند شامل ۳ مرحله است:
۱. ارزیابی
تیم پزشکی، بیماران ورودی را از نظر مشکلات جسمی و روانی غربالگری می‌کند. پزشکان مقدار ماده سمی در سیستم بدن بیمار را با آزمایش خون اندازه‌گیری می‌کنند. این به تعیین سطح داروهای موردنیاز کمک می‌کند. همچنین بررسی جامعی از تاریخچه دارویی، پزشکی و روانپزشکی بیمار انجام می‌دهند. این اطلاعات پایه و اساس برنامه درمانی بیمار را برای سم زدایی بدن از مواد مخدر به‌صورت اصولی در زمان طولانی‌تر نسبت به روش سریع و فوق‌سریع تشکیل می‌دهد.
۲. پایدارسازی دومین مرحله فرایند سم زدایی بدن از مواد مخدر
قدم بعدی پایدارکردن بیمار نسبت به مراحل کامل درمانی با تجویز دارویی و روان‌شناختی است. هدف از پایدارکردن بیمار نسبت به درمان، جلوگیری از ورود هر گونه آسیب به او در دوره درمانی است. پزشکان می‌توانند داروهای ترک اعتیاد را برای جلوگیری از عوارض و کاهش علائم ترک تجویز کنند.
۳. آماده سازی برای ورود به درمان
مرحله نهایی سم‌زدایی، آماده‌سازی بیمار برای یک برنامه درمانی است. پزشکان بیماران خود را با روند درمان و حوادث قابل‌پیش‌بینی که ممکن است رخ دهد آشنا می‌کنند. بهترین شانس موفقیت پس از سم‌زدایی بستری شدن در مراکز توانبخشی است.
سم زدایی بر اساس نوع ماده مخدر مصرفی
روش های پاکسازی بدن از مواد مخدر برای برخی افراد، بسته به نوع ماده مصرفی و توان بدنی فرد دشوارتر است. بسته به مواد، علائم ترک ممکن است بیشتر فیزیکی یا روانی باشد؛ به‌عنوان‌مثال، ترک کوکائین بیشتر با عوارض روانی همراه است. در این موارد سم زدایی بدن از مواد مخدر شامل مدیریت هوس‌های اولیه نسبت به گرایش به مواد مخدر و اضطراب است. درصورتی‌که ترک الکل همراه با علائم فیزیکی است که در برخی موارد می‌تواند باعث تشنج یا مرگ شود.
مکانیسم سم‌زدایی دارویی برای کاهش علائم ترک اعتیاد همراه با تجویز دارو است. داروهایی تجویز می‌شود که عملکرد ماده مخدر را در بدن شبیه‌سازی می‌کند و نبود ماده سازگار شده با بدن را تا حدی جبران می‌کند. موادی مثل الکل و بنزودیازپین‌ها و همین‌طور مواد افیونی مانند مسکن‌هایی شبیه مورفین و هروئین جزء خطرناک‌ترین مخدرها در پروسه ترک هستند و اغلب برای سم‌زدایی این دسته از مخدرها به دارو نیاز است.
بیشتر بخوانید: سوء مصرف مواد مخدر یا اوردوز چیست؟
سم‌زدایی دارویی در دوران بارداری
یک زن باردار انگیزه قوی برای ترک مواد مخدر دارد. نوشیدن الکل یا مصرف مواد مخدر در دوران بارداری نه‌تنها به مادر بلکه بیشتر به جنین آسیب می‌رساند؛ زیرا این مواد از جفت عبور می‌کنند. سم زدایی بدن از مواد مخدر، به‌خصوص اگر به روش سنتی انجام شود، می‌تواند باعث ایجاد عوارض جبران‌ناپذیر مثل زایمان زودرس یا ایجاد مشکلات شدید ذهنی در جنین شود. سم‌زدایی با نظارت پزشک برای زنان باردار ضروری است؛ زیرا علائم ترک ممکن است به‌ویژه برای جنین مضر باشد.
هدف از سم‌زدایی اصولی برای زنان باردار جلوگیری از عود اعتیاد، مدیریت درد و در نهایت جلوگیری از ایجاد وابستگی جنین به ماده مخدر بعد از تولد است. متخصصان سم‌زدایی می‌توانند با درمان زنان باردار در سم‌زدایی، جنین را ایمن و سالم نگه دارند. پزشکان اغلب داروهایی را برای پایدار بودن زنان باردار نسبت به مراحل کامل درمانی در سم‌زدایی تجویز می‌کنند. سم‌زدایی مواد افیونی مثل مسکن‌هایی شبیه مورفین و الکل معمولاً بیشترین خطر را برای جنین به همراه دارد.
سم زدایی بدن از مواد مخدر؛ عوارض سم زدایی
فرایند سم‌زدایی دارویی می‌تواند دردناک و خطرناک باشد. به همین دلیل سم‌زدایی تحت‌نظر پزشک متخصص بسیار مهم است. سم‌زدایی با نظارت پزشکی به بیماران این امکان را می‌دهد که در محیطی امن و راحت سم‌زدایی کنند. میزان نظارت در توانبخشی بستری و سرپایی متفاوت است. سم‌زدایی با نظارت پزشک مانع بروز عوارض شدید و خطرناک ترک مواد مخدر و الکل می‌شود. اگرچه سم زدایی بدن از مواد مخدر تحت‌نظر پزشک عوارض ناشی ترک را کاهش می‌دهد؛ ولی آن‌ها را به صفر نمی‌رساند. عوارض تقریباً همراه بعد از ترک اعتیاد شامل، عصبی بودن یا اضطراب، بی‌خوابی، حالت تهوع، ناراحتی بدن، نوسانات خلقی، خواب بد و مشکل در تمرکز است.
جمع‌بندی
سم‌زدایی از مواد مخدر و الکل می‌تواند خطرناک باشد. یکی از مهم‌ترین مزایای سم زدایی تحت‌نظر پزشک کاهش علائم ترک ماده مخدر سازگار شده با بدن است که در طول زمان سم‌زدایی، ایمنی شخص تضمین می‌شود. این مسئله تنها بخش اول درمانی است و به‌خودی‌خود معمولاً برای بهبود موفق و پایدار کافی نیست. افرادی که به دنبال سم زدایی بدن از مواد مخدر و ترک اعتیاد هستند باید بخش روانی آسیب‌دیده حاصل از اعتیاد خود را درمان کنند؛ چرا که این مسئله تحریک‌کننده‌ترین مورد برای عود بیماری است. تیم پزشکی در مرکز توانبخشی ترک اعتیاد با مشاوره، گروه‌های حمایتی یا یک برنامه توانبخشی بستری، بُعد روانی بیمار را کنترل کرده و مسئله عود اعتیاد را تا حد زیادی کنترل می‌کنند. اگر در اطراف خود عزیزی را دارید که در دام اعتیاد گرفتار است می‌توانید از مشاوره استفاده کنید. با مراجعه به وب‌سایت مجموعه تسهیلگران می توانید از مشاوره تلفنی استفاده کنید. با پر کردن فرم، کارشناسان مربوطه در این زمینه به شما کمک می‌کنند.
