شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده احساس ناامنی اعضای خانواده و سرکوب‌شدن حس شادی و نشاط در خانواده است. اعتیاد عوارض جسمی و روانی زیادی بر جای می‌گذارد و باعث بروز ناهنجاری‌های رفتاری می‌شود. به دلیل تغییر در رفتار و زندگی، فرد معتاد از خانواده و دوستان طرد می‌شود که عواقب جبران‌ناپذیری خواهد داشت. اعتیاد به مواد مخدر دارای تأثیر کوتاه‌مدت و بلندمدت است که علاوه بر ایجاد آشوب در خانواده، حس اعتماد هم از بین می‌رود. در ادامه مطلب از وب‌سایت تسهیلگران به بررسی شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده‌ها می‌پردازیم.
اعتیاد چیست؟
هنگامی که فرد در اثر مصرف مواد شیمیایی یا مواد طبیعی مانند کراک و تریاک، به دلایل روحی و روانی دچار ضعف در کنترل تکرار عمل می‌شود را اعتیاد می‌گویند. در واقع اعتیاد یک بیماری قابل‌درمان است و از طریق آموزش‌های خودکنترلی می‌توان از آن پیشگیری کرد. انواع مواد مخدر تأثیر منفی بر روی سیستم عصبی مرکزی دارند و باعث تغییر خلق‌وخو در افراد معتاد می‌شود. به شخصی که در نتیجه استفاده بی‌رویه و مدام مواد در بدنش حالت مقاومت اکتسابی ایجاد می‌شود را معتاد می‌گویند. در صورت نرسیدن مواد، فرد دچار عوارض جسمی و روانی می‌شود و نشاط و سرزندگی که یکی از شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده است؛ در فرد معتاد سرکوب می‌شود. مراحل به‌وجودآمدن اعتیاد عبارت‌اند از:
- مرحله اول امتحان‌کردن: فرد بعد از آشنایی با مواد مخدر و مواد شیمیایی که سرخوشی کاذب ایجاد می‌کنند شروع به مصرف مواد می‌کند.
- مرحله دوم علاقه‌مندی: به دلیل مصرف مواد و ایجاد حس سرخوشی و تجربه حال جدید فرد نسبت به مصرف مواد علاقه پیدا می‌کند و دیگر مقاومتی نبست به استفاده از آن ندارد.
- مرحله سوم اعتیاد واقعی: در این مرحله فرد برای تجربه حالت سرخوشی مجبور به استفاده مجدد می‌شود و هر بار میزان مصرف آن افزایش پیدا می‌کند.
دلایل اعتیاد در خانواده‌ها
اینکه چرا اعتیاد به وجود می‌آید و فردی در خانواده به سمت مصرف و استعمال مواد مخرب می‌رود سه دلیل دارد که عبارت‌اند از:
۱. سبک زندگی و شخصیت فرد
افرادی که در زندگی از اعتمادبه‌نفس پایین برخوردار هستند و هنگام مواجه‌شدن با مشکلات دارای ضعف هستند به سمت مواد مخدر می‌روند. افراد راحت‌طلب به دلیل شانه خالی‌کردن از مسئولیت‌ها و افراد کنجکاو که علاقه به تجربه‌کردن هر چیزی دارند به‌راحتی به سمت مواد مخدر و استفاده از آن کشیده می‌شوند. سبک زندگی و شخصیت فرد یکی از عوامل تأثیرگذار در کشش فرد به سمت مواد افیونی و مخدر است.
۲. شرایط فرهنگی، اقتصاد و اجتماعی
تأثیر بالای خانواده در شکل‌گیری خلق‌وخو و تفکرات هر فرد می‌تواند بر روی اعتیاد فرد تأثیرات منفی یا مثبت داشته باشد. مشکلات اقتصادی، فشارهای روانی و دسترسی راحت به مواد مخدر همگی دلایل گرایش فرد به سمت اعتیاد هستند. اعتیاد فرد باعث دورشدن آن از خانواده و روابط عاطفی که از شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده است، می‌شود. همچنین به دلیل تأثیرگذاری مواد مخدر و مواد شیمیایی بر روی سیستم عصبی مرکزی و محیطی، عوارض زیادی را بر روی فرد می‌گذارد.
برای مطالعه مقاله «عوامل هم وابستگی و درمان آن» کلیک کنید.
۳. ژنتیک
دلیل دیگر اعتیاد در خانواده‌ها عامل ژنتیک است که میزان تأثیرگذاری آن بر هر فرد ۵ درصد است.
آسیب‌ها و شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده
فردی که به مواد مخدر یا الکل اعتیاد دارد، علاوه بر تأثیرات منفی و مخرب بر روی فرد بر روی خانواده و اطرافیانش هم تأثیرات منفی دارد. آسیب‌ها و شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده عبارت‌اند از:
۱. تغییر سبک زندگی در جهت منفی از عوارض جسمی و روانی
تغییر سبک زندگی در جهت منفی از عوارض جسمی و روانی و اعتیاد در خانواده است. واکنش اعضای خانواده در مقابل فرد دارای اعتیاد متفاوت است. گاهی برای دوری از رفتارهای دردسرساز و مشاجره فرد معتاد را تحمل می‌کنند و در کنار آن نیازهای روانی و احساسی خود را نادیده می‌گیرند. این نوع از رفتارها منجر به تغییر سبک زندگی می‌شود و در راستای این تغییر نیازهای جسمی و روحی افراد تأمین نمی‌شود. به طور مثال اگر پدر خانواده اعتیاد دارد، تمام وظایف و امور رفاهی و خانه را مادر بر دوش می‌کشد.
۲. کم رنگ شدن و از بین رفتن روابط خانواده
بعد از مصرف مواد مخدر و اعتیاد کم‌کم زندگی فرد تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و میزان ارتباطش با بقیه افراد خانواده کمتر می‌شود. از شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده می‌توانیم به ایجاد مشکل و بحران در روابط عاطفی بین اعضای خانواده اشاره کنیم. کم رنگ شدن و از بین رفتن روابط خانواده باعث می‌شود فردی که دارای اعتیاد است، مخفی‌کاری کند و اعضای خانواده علاوه بر اینکه به فرد دارای اعتیاد، اعتماد ندارند؛ احساس ناامنی می‌کنند و دچار ناامیدی می‌شوند.
۳. ایجاد احساس گناه در بین اعضای خانواده
یکی از آسیب‌ها و عوارض اعتیاد در خانواده ایجاد احساس گناه در بین اعضای خانواده است. دلیل اعتیاد فرزند یا همسر خود را بی‌توجهی و رفتارهای نادرست خود می‌دانند. احساس گناه باعث می‌شود علاوه بر تأمین نیازهای فرد معتاد، وظایف آن را هم انجام دهند. نتیجه این حمایت سوءاستفاده فرد معتاد از اعضای خانواده و سرپوش‌گذاشتن بر روی بیماری خود است. یکی دیگر از پیامدهای احساس گناه و شرم در خانواده‌ها، قطع روابط با اطرافیان و فامیل است.
برای مطالعه مقاله «رابطه بین فرد معتاد و هم وابسته» کلیک کنید.
علاوه بر موارد گفته شده از شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده و آسیب‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تأثیر منفی در تربیت کودکان و فرزندان
- ایجاد دعواهای خانگی و خشونت
- نابسامانی و تزلزل در خانواده
- ازبین‌رفتن حس اعتماد
- ایجاد مشکلات مالی و اقتصادی
- بزرگ‌شدن کودک با سردرگمی و ترس و تأثیر منفی بر آینده آن
جمع‌بندی
تاثیرگذاری اعتیاد بر سلامت روانی فرد معتاد و خانواده آن از شایع‌ترین عوارض اعتیاد در خانواده است. ایجاد عوارض جسمی و روانی مانند مختل‌شدن سیستم عصبی مرکزی، تحلیل قوای‌جسمی، کاهش وزن، نداشتن حس مسئولیت در برابر خانواده، بی‌خوابی و دیگر موارد همگی می‌توانند سلامت فرد را به خطر بیندازند. اعتیاد در فرد هنگامی که افزایش پیدا می‌کند، منجر به ناهنجاری‌های رفتاری می‌شود. در کل اعتیاد تاثیرات جبران‌ناپذیری را بر خانواده‌ها وارد می‌کند که پیشنهاد می‌کنیم خانواده‌هایی که درگیر اعتیاد هستند، برای رهایی و بهبود فرد معتاد از دوره‌های آموزشی اعتیاد و خانواده تسهیلگران استفاده کنند. اگر نیاز به مشاوره دارید می توانید فرم درخواست مشاوره در وب‌سایت تسهیلگران پر کنید یا اینکه با شماره درج شده در وب‌سایت، تماس بگیرید.
