شناخت افراد خودشیفته و آشنایی با نحوه برخورد صحیح با این افراد می‌تواند بسیاری از احساسات ناخوشایند را از شما دور کند. خودبزرگ‌بینی، مهم‌ترین ویژگی افراد خودشیفته است و این گروه از افراد درباره استعدادها و دستاوردهای خود بسیار اغراق می‌کنند. همچنین عدم توجه به نیاز و احساسات دیگران از دیگر ویژگی‌های افراد خودشیفته است.
مقابله و بحث مستقیم روش مناسبی برای برخورد با این گروه از افراد نیست. درحقیقت بهترین نحوه برخورد با خودشیفته ها این است که فرد سالم بر روش برخورد و مرزهای خود تمرکز کند. در این مقاله از وب‌سایت تسهیلگران تلاش می‌کنیم ابعاد مهم خودشیفتگی، دلایل و روش صحیح برخورد با آنان را بررسی کنیم.
خودشیفتگی چیست؟
بهتر است قبل از پرداختن به شناخت افراد خودشیفته، تعریفی جامع از خودشیفتگی ارائه دهیم. اختلال شخصیتی خودشیفتگی یا نارسیسیسم (NPD) یکی از اختلال‌های شخصیتی است که فرد مبتلا به آن به‌صورت اغراق‌آمیزی دچار حس خودبزرگ‌بینی بوده و خواهان تعریف، توجه و تمجید دیگران است.
معمولاً افراد خودشیفته اعتماد زیادی به خود دارند، بسیار مغرور و مطالبه‌گر بوده و معتقدند برتر از دیگران هستند. با این خصوصیات، جالب‌ترین ویژگی افراد خودشیفته نیاز آنان به تحسین و تمجید از طرف دیگران است و با کاربرد تفکر انتقادی در زندگی اجتماعی آشنا نیستند. بر اساس تحقیقات انجام شده و داده‌های آماری، میزان خودشیفتگی در مردان بیشتر از زنان است و در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود.
شناخت افراد خودشیفته؛ ویژگی افراد خودشیفته
شناخت افراد خودشیفته کار دشواری نیست و با اندکی دقت می‌توان آن‌ها را تمیز داد. البته علائم خودشیفتگی و شدت درجات آن مختلف است و می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. به همین دلیل نحوه برخورد با خودشیفته ها می‌تواند بر اساس شدت این اختلال متفاوت باشد. ۸ ویژگی افراد خودشیفته را معرفی می‌کنیم:
- افراد خودشیفته همیشه تلاش می‌کنند در هر جمعی بهترین باشند، همه اطرافیان آن‌ها را شایسته بدانند و همیشه حق با آنان باشد.
- افراد خودشیفته همواره به‌صورت آشکار و پنهان به دنبال کسب تأیید از طرف دیگران هستند. بارزترین ویژگی افراد خودشیفته در این زمینه جلب‌توجه از طرف دیگران است.
- یک راه دیگر برای شناخت افراد خودشیفته تلاش آن‌ها برای تسلط بر همه چیز و همه‌کس است. حس حق‌به‌جانب بودن موجب می‌شود تا آن‌ها خود را مسئول کنترل تمام چیزها بدانند.
- این گروه از افراد هرگز مسئولیت کاری را نمی‌پذیرند؛ مگر اینکه تمام امور مطابق میل آنان پیش رود. اگر نتیجه نهایی آن‌طور که باید، نشود این افراد دیگران یا شرایط را مقصر می‌دانند.
- بیگانه بودن با چارچوب‌ها و حدومرز دیگران، دیگر ویژگی بارز افراد خودشیفته است. به همین دلیل بهترین نحوه برخورد با خودشیفته ها در این مورد مشخص‌کردن مرزهای خودتان و تأکید بر آنان است.
- عدم توانایی در درک احساسات دیگران و همدلی‌نکردن با آن‌ها ویژگی دیگری است که از طریق آن می‌توان به شناخت افراد خودشیفته دست یافت.
- ترس از طردشدن، عدم تأیید و نادیده‌گرفته‌شدن از یک فوبیای وحشتناک برای آنان است. این ویژگی موجب شده تا آنان همیشه برای جلب‌اعتماد اطرافیان تلاش کنند.
- رفتار متکبرانه، انتظار لطف از طرف دیگران، قرارگرفتن در محور گفتگو و توجه و نگاه با دیده حقارت به دیگران نشانه‌های دیگری برای شناخت افراد خودشیفته است.
علت اختلال شخصیتی خودشیفتگی
همانند بسیاری از اختلالات روانی، علت اختلال شخصیتی خودشیفتگی مشخص نیست. البته محققان و متخصصان در این زمینه پژوهش‌هایی انجام داده‌اند و در این زمینه به نتایج واحدی رسیده‌اند. بر اساس تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده و در تلاش برای شناخت افراد خودشیفته، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که علل خودشیفتگی می‌تواند موارد زیر باشد:
- علل ژنتیکی: همان‌طور که ژنتیک نقش مهمی در بروز اختلالات جسمی دارد می‌تواند یکی از عوامل مهم در پدیدآمدن اختلالات روانی هم باشد. احتمال اینکه افراد خودشیفته والدین یا بستگان خودشیفته داشته باشند زیاد است.
- تجربیات منفی در دوره کودکی: داشتن تجربه‌های ناخوشایند در دوره کودکی مانند طردشدن، نادیده‌گرفته‌شدن، تروما و فقدان حمایت کافی از طرف خانواده نقش زیادی در ابتلا به خودشیفتگی دارد.
- توجه بیش از حد والدین: در مقابل نادیده‌گرفته‌شدن و طردشدگی، عکس این قضیه یعنی توجه بیش از حد والدین نیز می‌تواند موجب بروز خودشیفتگی در نوجوانی یا بزرگسالی باشد. به دلیل دریافت توجه بیش از اندازه در کودکی، این دسته افراد همیشه خود را محق توجه و تحسین دانسته و تصور می‌کنند باید همیشه در مرکز توجه باشند.
- عوامل فرهنگی: تحقیقات نشان می‌دهد که پرورش در فرهنگ‌هایی که روی فردگرایی و استقلال فردی تأکید می‌شود احتمال بروز خودشیفتگی بیشتر است.
خودشیفتگی اثرات روحی روانی ناخوشایندی بر فرد خودشیفته و اطرافیان او دارد. به همین دلیل لازم است با شناخت افراد خودشیفته، نحوه برخورد صحیح با آن‌ها را نیز یاد بگیریم. عدم برخورد صحیح با این اختلال روانی موجب می‌شود تا شدت ویژگی افراد خودشیفته بیشتر شده و موجب بروز آسیب‌‌های روحی روانی شدیدتری شود.
عوارض اختلال شخصیتی خودشیفتگی
باتوجه‌به آنچه درباره ویژگی‌های افراد خودشیفته گفته شد و شناخت افراد خودشیفته به این آگاهی رسیدیم که این اختلال می‌تواند برای فرد مبتلا و اطرافیان سالم او آسیب‌زا باشد. به همین دلیل لازم است علاوه بر درمان، از نحوه برخورد با افراد خودشیفته نیز آگاه باشیم. عوارض ناشی از اختلال خودشیفتگی عبارت‌اند از:
- ابتلا به اضطراب و افسردگی
- ابتلا به مشکلات جسمانی
- بروز رفتار یا تفکرات خودکشی
- سوءمصرف الکل یا مواد مخدر
- ایجاد مشکل در زندگی مشترک و روابط زناشویی
- ایجاد مشکل در روابط اجتماعی، محیط مدرسه یا کار
نحوه برخورد با خودشیفته‌ها
برخورد مستقیم با افراد خودشیفته و بحث‌کردن با آنان روش درستی برای برخورد با آنان نیست. با شناخت افراد خودشیفته حتماً به این نتیجه خواهید رسید که در چنین مواقعی یکی دیگر از ویژگی‌های افراد خودشیفته یعنی خودبرتربینی و مقاومت در برابر تغییر در آنان ظاهر می‌شود. به همین دلیل بهترین نحوه برخورد با خودشیفته ها به این صورت است:
- اطلاعات خود درباره شناخت افراد خودشیفته و ویژگی‌های آن‌ها را بالا ببرید. این کار موجب می‌شود تا این گروه از افراد را بهتر شناخته و گرفتارشان نشوید. آشنایی با راز ارتباطات و تکنیک‌های نفوذ کلام به شما در برخورد با افراد خودشیفته کمک می‌کند.
- به‌جای خشم، عصبانیت و انزجار باید به‌صورت منطقی و با استفاده از تکنیک‌های نفوذ کلام پاسخ آن‌ها را بدهید. دقت کنید که خشم و عصبانیت آتش خودشیفتگی آنان را دامن زده و حتی برایشان مطلوب است.
- مرزها و خط‌قرمزهای خود را مشخص کنید و بر آن‌ها اصرار داشته باشید. با شناخت افراد خودشیفته به این مهم پی خواهید برد که این افراد برای مرزهای دیگران ارزش قائل نیستند. در چنین مواقعی بهترین نحوه برخورد با افراد خودشیفته این است که بر اصول خود تأکید کرده و آن را در عمل نیز ثابت کنید.
شناخت افراد خودشیفته؛ آیا افراد خودشیفته قابل درمان هستند؟
بر اساس تجربیات و تحقیقاتی که روی شناخت افراد خودشیفته انجام شده محققان به این نتیجه رسیده‌اند که روان‌درمانی بهترین راه برای درمان خودشیفتگی است. برای این کار متخصص روان‌درمانی ابتدا تلاش می‌کند این اختلال را ریشه‌یابی کرده و ازطریق شناخت درمانی، روش‌های تعدیل و حذف تدریجی رفتارهای اشتباه را به فرد نشان دهد. با شناخت افراد خودشیفته اگر نحوه برخورد با این گروه صحیح باشد و روش‌های روان‌درمانی انجام شود این افراد ازطریق افزایش خودآگاهی می‌توانند:
- تمایلات خودشیفتگی خود را کاهش دهند.
- مسئولیت رفتارهای اشتباه خود را می‌پذیرند.
- همدلی، درک و همراهی با دیگران را می‌آموزند.
- اعتمادبه‌نفس کاذب آنان به‌تدریج کاهش‌یافته و تلاش می‌کنند به عزت‌نفس حقیقی برسند.
جمع‌بندی
اختلال خودشیفتگی یکی از اختلالات روانی است که فرد مبتلا خود را برتر از دیگران دانسته و همیشه تلاش می‌کند در رأس امور و توجهات قرار گیرد. در مقابل یک ویژگی افراد خودشیفته این است که همیشه به دنبال جلب‌توجه دیگران بوده و تشنه تأیید هستند. هنگام شناخت افراد خودشیفته خواهید دید که این افراد برای حد و مرزها و احساسات دیگران ارزشی قائل نیستند و آنچه اهمیت دارد خود و احساسات خودشان است.
درباره نحوه برخورد با خودشیفته ها باید گفت که در برابر این افراد خطوط قرمز خود را مشخص کنید و در عمل نیز آن را نشان دهید. واکنش‌هایی مانند خشم، انزجار و بروز عصبانیت در برابر افراد خودشیفته می‌تواند آتش رفتارهای نادرست او را برافروخته‌تر کند. پس بهترین روش در این مواقع، صحبت‌کردن، برخورد عاقلانه و بکارگیری تکنیک‌های نفوذ کلام است.
وب‌سایت تسهیلگران مرجعی تخصصی است که با ارائه راه‌حل‌های مفید و سازنده، تلاش می‌کند گامی مثبت و ارزشمند در جهت کاهش ضعف‌ها و تقویت ارزش‌های والای انسانی در فرد و جامعه بردارد. برای دریافت مشاوره یا اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه تماس با ما مراجعه کنید.
