اختلال شخصیتی وابسته مجموعه اختلال‌های روان‌شناختی است که شامل رفتارهای خشک و غیرقابل‌انعطاف است. وابستگی فراگیر روانی یکی از ویژگی های افراد هم وابسته است. این نوع اختلال شخصیت یک وضعیت بلندمدت (مزمن) است که در آن بیمار جهت رفع نیازهای عاطفی و جسمی خود به دیگران وابسته است و فقط یک حداقل دستیابی به سطح طبیعی استقلال دارد. یکی از شایع‌ترین مشکلات، اختلالات روان‌شناختی است که در افراد گوناگون بروز می‌کند و به‌صورت رفتارهای تکرارشونده، غیرقابل‌انعطاف و خشک خودشان را نشان می‌دهند.
در واقع اختلال شخصیت وابسته یکی از مهم‌ترین اختلالات شخصیتی است که در بعضی افراد دیده می‌شود و روال طبیعی زندگی آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. نحوه برخورد با فرد هم وابسته بسیار مهم است و در صورت عدم رفتار صحیح این نوع اختلال شخصیت می‌تواند مشکلات فراوانی را در زمینه روابط بین‌فردی، روابط اجتماعی، کاری و شغلی و… افراد ایجاد نماید. در ادامه مطلب از مجموعه تسهیلگران در خصوص ویژگی‌های افراد هم وابسته بیشتر توضیح داده شده است.
اختلال شخصیتی به چه معناست؟
لازم است قبل از پرداختن به علائم اختلال شخصیتی وابسته در خصوص اختلال شخصیت بدانیم. مجموعه‌ای از اختلالات روان‌شناختی که در نتیجه آن‌ها رفتارهای خشک، غیرقابل‌انعطاف و تکرارشونده بروز می‌کند با عنوان اختلالات شخصیتی معرفی می‌شوند. یکی از ویژگی های افراد هم وابسته که مبتلا به اختلالات شخصیتی هستند این است که رفتارهای فرد با رفتار طبیعی در اجتماع متفاوت است و این موضوع باعث می‌شود روند طبیعی زندگی فردی و اجتماعی او مختل شود.
دلیل بروز اختلالات شخصیتی به‌عنوان یک قول واحد هنوز به‌روشنی مشخص نشده است. عده‌ای از پژوهشگران اعتقاد دارند که علت بروز اختلالات شخصیت به تجربیات اولیه و ابتدایی زندگی بر می‌گردد که رشد الگوی فکری و رفتاری فرد را دچار نقصان می‌کند. ولی برخی از افراد هم معتقدند که مجموعه‌ای از عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی موجب بروز اختلالات شخصیت هستند.
اختلال شخصیتی وابسته چیست؟
یکی از انواع اختلالات شخصیتی بیماری اختلال شخصیت وابسته است که عده‌ای از افراد در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند. این نوع اختلال به این شکل ظاهر می‌شود که فرد از نظر عاطفی و احساسی به‌شدت به شخص دیگری وابسته است. افراد درگیر این مشکل به‌صورت منفعلانه عمل می‌کنند و به‌شدت در تلاش‌اند تا دیگران را خوشحال و خوشنود نمایند. در واقع می‌توان گفت بهترین تعریف این است که اختلال شخصیت وابسته با وابستگی افراطی عاطفی و احتیاج به حضور دیگران نمایان شده و زندگی فرد را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند. در حقیقت می‌توان گفت یکی از ویژگی های افراد هم وابسته این است که به‌شدت به دیگران محتاج‌اند و رفتارهای چسبنده‌ای نسبت به اطرافیان خود دارند.
ویژگی های افراد هم وابسته
هر نوع اختلال یا بیماری با نشانه‌های خاصی بروز می‌کند و این نشانه‌ها به‌خوبی بیان می‌کنند که چه نوع اختلالی در حال ظهور و بروز است. اختلال شخصیت وابسته هم با نشانه‌هایی همراه است که در واقع همه یا بخش زیادی از آن‌ها در افراد مبتلا به این نوع اختلال ظاهر می‌شود. در ادامه این مقاله ۷ ویژگی مهم پایدار از هم وابسته بیان شده است.
۱. ناتوانی در تصمیم گیری
اولین و مشخص‌ترین ویژگی های افراد هم وابسته یا اختلال شخصیت وابسته ناتوانی در تصمیم‌گیری و تردید در انتخاب است. در حقیقت افرادی که با این نوع اختلال شخصیتی روبه‌رو هستند حتی برای انتخاب فعالیت‌های روزمره خود نیز ناتوان هستند و بدون راهنمایی و یا کمک دیگران قادر به انجام‌دادن آن نیستند.
۲. ویژگی های افراد هم وابسته؛ ترس شدید از ترک شدن
شاید اغلب افراد در درون از رهاشدن و ترک‌شدن از سمت کسانی که دوستشان دارند بترسند و دلهره داشته باشند؛ ولی افرادی با علایم اختلال شخصیتی وابسته ترس افراطی و شدید را درباره ترک‌شدن و رهاشدن از سوی دیگران تجربه می‌کنند. آن‌ها دائماً نسبت به ترک‌شدن نگران هستند و در صورت بروز آن احساس درماندگی بسیاری را تجربه می‌نمایند. افراد درگیر با این نوع اختلال بعد از تمام‌شدن یک رابطه به‌سرعت وارد یک رابطه دیگر می‌شوند و از این طریق احساس احتیاج و نیاز خود به دیگران را برطرف می‌نمایند.
۳. سلطه پذیری
از ویژگی های افراد هم وابسته می توانیم به سلطه‌پذیری اشاره کنیم. افرادی که با این اختلال شخصیتی زندگی می‌کنند اصولاً فرمان بردارند و به علت وابستگی بسیار به افراد دیگر خودشان را نادیده می‌گیرند و خواسته‌های آن‌ها را اجرایی می‌کنند.
۴. اختلال شخصیتی وابسته؛ عدم اعتماد به نفس
عدم اعتمادبه‌نفس یکی دیگر از ویژگی های افراد هم وابسته است که فرد را در یک بی‌اعتمادی نسبت به خودش قرار می‌دهد. این افراد به توانایی‌های خودباور ندارند و تصور آن‌ها همیشه این است که قادر به انجام کارها به‌صورت انفرادی و بدون کمک دیگران نیستند.
۵. تأمین نیاز دیگران و عدم ابراز مخالفت
تأمین نیازهای دیگری از جمله علایم اختلال شخصیتی وابسته است. این گونه افراد اولویت خود را بر تأمین احتیاجات حامی خودشان می‌گذارند و در اکثر مواقع نیازمندی و خواسته خود را نادیده می‌گیرند. در حقیقت یکی از ویژگی های افراد هم وابسته این است که در ابراز مخالفت خود با دیگران به‌شدت دچار مشکل هستند. ازآنجایی‌که این افراد سلطه‌پذیر و وابسته‌اند، نمی‌توانند به‌راحتی مخالفت خودشان را اعلام نمایند.
۶. ویژگی های افراد هم وابسته؛ عدم مسئولیت‌پذیری و تایید پذیری دیگران
دریافت تأیید دیگران و تأییدپذیری در زندگی افراد دارای علائم شخصیت هم وابسته جایگاه ویژه‌ای دارد. به‌طوری‌که آن‌ها در فعالیت‌های ساده خود مثل غذاخوردن، خرید تیشرت معمولی و… به دنبال پذیرش و تأیید دیگر افراد هستند. از دیگر علائم و ویژگی‌های افراد هم وابسته عدم مسئولیت‌پذیری است. افراد درگیر این اختلال به بهانه‌های مختلف مسئولیت کارهای خود را به گردن دیگران می‌اندازند و از دیگران انتظار دارند که کارهایشان را انجام دهند.
۷. حساسیت نسبت به انتقاد
یکی دیگر از علایم افراد درگیر اختلال شخصیت هم وابسته حساسیت شدید این افراد نسبت به انتقاد است. این افراد در مواجهه با انتقاد به‌شدت آشفته می‌شوند و تحمل‌پذیری بسیار پایینی نسبت به آن دارند.
دلایل شکل گیری اختلال شخصیت وابسته
حال که با علائم و ویژگی های افراد هم وابسته آشنا شدیم بهتر است علل بروز و شکل‌گیری آن را هم بدانیم. همان‌طور که قبل‌تر اشاره کردیم علل بروز اختلالات شخصیت به‌عنوان یک دلیل قطعی و ثابت بیان نشده است. در واقع اختلال شخصیتی وابسته نیز از این قاعده مستثنا نیست. تاکنون دلایل مختلف و متعددی برای شکل‌گیری و بروز این نوع اختلال شخصیتی بیان شده است.
بعضی از کارشناسان اعتقاد دارند که ریشه اختلال شخصیت وابسته، عوامل وراثت و ژنتیکی هستند. عده‌ای دیگر منشأ بروز آن را رشدی، زیستی یا مزاجی می‌دانند و بعضی دیگر از محققان عوامل تربیتی را مطرح می‌کنند. در حقیقت می‌توان گفت والدینی که شیوه تربیتی آن‌ها بر مراقبت افراطی بنا شده و یا از روش‌های بسیار سخت‌گیرانه و مستبدانه در پرورش فرزندانشان استفاده می‌کنند زمینه‌ساز بروز علائم اختلال شخصیت هم وابسته در فرزندان خود می‌شوند.
درمان اختلال شخصیت وابسته
درصورتی‌که اختلال شخصیتی وابسته توسط یک فرد متخصص تشخیص‌داده‌شده و پیگیری شود قابل‌کنترل و بهبودی است؛ ولی متأسفانه اغلب افراد نسبت به علائم و ویژگی های افراد هم وابسته بی‌توجه هستند و به همین علت برای درمان هیچ‌گونه اقدامی نمی‌کنند. درمان اختلال شخصیت هم وابسته به کمک یک روان‌درمانگر باتجربه و ماهر انجام می‌شود و با پرداخته شدن به ریشه علائم و مشکلات به سمت کنترل و بهبودی حرکت می‌کند. در حقیقت می‌توان گفت از جمله مهم‌ترین عوامل هم وابستگی و درمان آن جهت کاهش علایم شخصیت وابسته، روان‌درمانی است.
روان‌درمانی با پرداختن به ریشه‌های اختلال و چگونگی شکل‌گیری آن رفته‌رفته مراجعه‌کننده را با مشکل خود آشنا می‌کند و توانایی تجزیه‌وتحلیل موقعیت و شرایط و در نهایت بهبودی را مقابل او قرار می‌دهد. در برخی مواقع برای کاهش شدت علائم اختلال شخصیت وابسته خصوصاً استرس و افسردگی درمانگر تشخیص می‌دهد که دارودرمانی هم مؤثر و لازم است.
به این نکته توجه داشته باشید که تجویز دارو فقط و فقط به دستور روانپزشک متخصص انجام می‌شود و استفاده خودسرانه از داروهای روان‌شناختی ممنوع است. برای نتیجه‌بخشی درمان اختلال شخصیت وابسته لازم است که همه جلسات درمان را به طور منظم و بدون وقفه شرکت نمایید. روان‌درمانی از جمله درمان‌های طولانی‌مدت محسوب می‌شود و برای اثربخشی آن لازم است که از عجله‌کردن بپرهیزید و صبور باشید.
جمع‌بندی
اختلال شخصیت وابسته یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که بعضی از افراد به آن مبتلا هستند و زندگی اجتماعی و فردی آن‌ها را دچار مشکل می‌کند. یکی از ویژگی های افراد هم وابسته این است که اختلال خودشان را با وابستگی افراطی به دیگر افراد نشان می‌دهند.
اصولاً این افراد خودشان را ناتوان از انجام کارها می‌بینند و مسئولیت‌پذیر نیستند و همچنین اغلب به دنبال دریافت تأیید از دیگران هستند. اختلالات شخصیت اگرچه به‌صورت کامل درمان نمی‌شوند؛ ولی درمان‌های روان‌شناختی به‌صورت بسیار مؤثری در کاهش علایم آن‌ها و حل مشکل هم وابستگی در افراد بسیار تأثیرگذار است. برای‌آنکه علائم اختلال شخصیت هم وابسته را به حداقل برسانید، با نحوه برخورد با فرد هم وابسته آشنا شوید و همچنین در مسیر سلامتی گام بردارید با درمانگران ما در تسهیلگران همراه شوید.
برای انجام مشاوره خانواده در زمینه‌های مختلف مانند هم وابستگی روابط اعضای خانواده، اعتیاد و…. می‌توانید به وب‌سایت تسهیلگران مراجعه نمایید و با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید.
